Grotduiken in Frankrijk: Font Estramar Eind april 2007 zijn Erwin Koekoek, Pieter Hilkemeijer en Arno Mol afgereisd naar Frankrijk om daar een aantal grotduiken te gaan maken in de Font Estramar.

Frankrijk februari 2008 - Résurgence de Font Estramar

In februari van dit jaar zijn we eindelijk vertrokken naar het Franse deel van Catalonië om daar te duiken in Résurgence de Font Estramar. In 2007 stond Font Estramar al op het programma maar besloten we om op het laatste moment om toch naar de Lot af te reizen.

Résurgence de Font Estramar is een klein systeem gelegen in de gemeente Salses dat op zijn beurt is gelegen in de Oostelijke Pyreneeën. De GPS coördinaten van de locatie zijn: N42°51'.31'' S2°57'.32''.

In 1949 werd er door twee Franse duikers voor het eerst in Estramar gedoken. Twee jaar later, in 1951, ondernam een Frans team onderleiding van Jacques-Yves Cousteau een poging om de grot in kaart te brengen. In de jaren daarop werden door verschillende duikers expedities georganiseerd en werd zowel de noordelijke als zuidelijke tunnel verder in kaart gebracht. In 1955 ondernam een team samengesteld uit Haroun Tazieff, luitenant Carchereux en de broers François en Jean-Claude Guiter, een poging om in de zuidelijke tunnel af te dalen tot een diepte van 50m. Het materiaal van die tijd maakte het echter niet mogelijk om verder te gaan en zorgde er voor dat Jean-Claude Guiter zijn leven verrloor tijdens de poging. Op 8 juli 1955, nam het gemeentebestuur van Salses het besluit om de toegang tot Font Estramar te verbieden. Op verzoek van de familie, werd er op april 1956 een nieuwe expeditie georganiseerd met als doel het lichaam van Jean-Claude te bergen. De expeditie duurde twee dagen maar had geen resultaat.

Na verloop van tijd is de toegang tot Font Estramar weer opengesteld en is hier in de jaren die daarop volgden door vele grotduikers gedoken. Door de leden van de ARFE (Association de Recherches de Font Estramar) is de grot tussen 1986 en 1998 zeer gedetailleerd in kaart gebracht en mede dankzij die inspanning beschikken grotduikers nu over een prima handvat dat gebruikt kan worden bij het plannen van hun duiken.

In 2007 organiseerde de Franse grotduiker Jerome Meynie een tweetal expedities waarbij hij tot een duizelingwekende diepte van 191m afdaalde in een diepe schacht genaamd 'Puit du Loukoum Géant'. …And the quest goes on!

Pictures from Plongeesout.com

Voorbereiding

De voorbereiding van een grotduik trip vergt altijd de nodige inspanning. In dit geval was de inspanning des ter groter omdat het hier om een voor ons nieuwe locatie ging.

Zoals bij elke duik dien je vooraf over een duikplan te beschikken. Om een duikplan in te kunnen vullen heb je o.a. de volgende informatie van belang; GPS coördinaten van de exacte locatie van de grot, een kaart van de grot, informatie over condities zoals type lijn, staat van de lijn, stroming, zicht, temperatuur, aanwezigheid van silt en het type silt, diepte, aanwezigheid van restricties, etc.

Informatie over de locatie en toegankelijkheid van veel grotten is te vinden op websites als Plongeesout.com. Deze site beschikt over een uitgebreide database -veelal met kaarten- van honderden grotten in Frankrijk. Naast het inwinnen van informatie via dit soort websites zijn er ook nog de verschillende fora zoals DIR Explorers en Ocean Discovery. De beste info blijft uiteindelijk die van de eerste hand!

Als leden van DIR Nederland bevinden we ons in de gelukkige positie dat een groot deel van onze leden beschikt over een GUE Cave brevet en tevens zeer actief is met het grotduiken in de praktijk. Het onderling uitwisselen van tips is dan ook één van de vele voordelen van het lidmaatschap van DIR-NL. Informatie die wat lastiger is om in te winnen is die van de condities ter plaatse. Informatie over condities als zicht, water niveau en stroming zijn van achter een PC in Nederland nu eenmaal moeilijk in te schatten.

Bij het Noordzee duiken is het de wind wat de condities bepaald, bij het grotduiken is deze neerslag. Over het algemeen kun je stellen dat de periode tussen april en oktober zich het beste leent voor het organiseren van een grotduik vakantie, de ervaring leert echter dat je met een beetje geluk en een goede voorbereiding prima het hele jaar door kunt duiken. Een lange periode van droogte zorgt er voor dat het water niveau in de rivieren laag is, en er niet of nauwelijks stroming is in de grot. Doordat het water in de grot niet of nauwelijks in beweging is kan het eventuele sediment in het water tot rust komen en naar de bodem of de vele richeltjes en plateaus zinken. Nadeel van een laag waterniveau is dat het water in de rivier hoger kan staan dan het water in de grot. Zo kunnen water en sediment vanuit de rivier de grot in stromen, zoals vaak het geval is bij de Ressel. Sommige grotten zijn echter gemakkelijke toegankelijk als het water niveau hoog is en er zijn zelfs grotten die nauwelijks beïnvloed worden door veel neerslag.

Tijdens een grotduik ben je vaak honderden meters verwijderd van de uitgang, en dus de oppervlakte. Hierdoor zijn we tijdens een grotduik veel meer afhankelijk van onze uitrusting dan bij een duik in open water. Omdat we tijdens een duik dan ook niet met verrassingen geconfronteerd willen worden, proberen we materiaalpech zoveel mogelijk uit te sluiten door er voor te zorgen dat onze uitrusting tip top in orde is. Omdat de duiken die wij maken vaak complex zijn, en gebruik wordt gemaakt van scooters en verschillende gassen (stages), vergt het onderhouden aan onze uitrusting altijd een hoop tijd en aandacht. Zo moest er voor deze trip het volgende gebeuren:

• Aanschaffen nieuwe accu's voor één van de scooters
• Uitloden/balanceren scooter
• Burn testen scooters
• Vervangen HID bulb primaire lamp
• Burntesten primare lampen
• Batterijen van backup lampen vervangen
• Testen voltage backup lampen
• Servicen eerste trap stage automaat
• Afstellen stage automaat
• Vervangen swivel manometer stage automaat
• Nieuwe lijn op spool zetten
• Extra tubing op harnas zetten

Helaas vergt het intensief grotduiken veel van je uitrusting en is het servicen van je uitrusting daarom aan de orde van de dag. Veel mensen vinden het continu bezig zijn met hun spullen leuk en zijn altijd maar weer bezig met het aanpassen en modificeren van hun spullen. Persoonlijk vinden we dit maar zonde van mijn tijd en ervaren we dit, samen met het sjouwen van de spullen naar de grot, als het minst leuke van het grotduiken.

Nu er alles aan gedaan is om goed voorbereid naar Frankrijk af te reizen rest ons nog maar één ding, en dat is het vullen van onze flessen met de juiste gassen. Het plan was om de eerste twee dagen in Font Estramar te duiken en vervolgens te verkassen naar de Lot en daar nog een paar dagen te duiken. Het gas wat we nodig zouden hebben voor deze trip varieerde van TX18/45, 50% en O2 voor de diepere duiken in Font Estramar en de Ressel tot EAN32 voor de ondiepere duiken. Het vullen in Frankrijk is lastig, en vaak onmogelijk zonder een eigen compressor. Het grote nadeel van een compressor mee nemen en terplaatse vullen is de tijd die je er mee verliest. Het laatste wat je na een dag duiken en sjouwen wil, is in de avonduren je tijd verdoen met het bedienen van dat een compressor. De buren maak je er overigens ook niet echt blij mee. ...Wat we het liefst na een dag grotduiken doen is de BBQ aansteken, een koud biertje pakken en lekker chillen! :-)

Het Duikplan

Na een rit van 14 uur komen we aan bij de bed & breakfast van de familie Colmaire, ons onderkomen voor de komende drie nachten. Het rijden naar Frankrijk gaat ons eigenlijk steeds beter af. In het begin beschouwden we de rit vooral als lang en saai, maar de laatste paar keren verliepen erg relaxed. We besluiten om nog snel wat te gaan eten in Salses en eenmaal terug in het huisje gaan we direct slapen.

De volgende dag staan we vroeg op en na een super ontbijtje met huisgemaakte jam's rijden we naar de grot.

Na ongeveer 10 minuten komen we aan bij de grot, een prachtige plek! Het contrast is groot; aan de ene kant loopt een snelweg en daarnaast ligt een prachtig klein meertje waar de ingang van de grot ligt. Onder de snelweg door lopen enorme grote buizen. Door o.a. regen kan in bepaalde seizoenen het grondwater hier dus echt uit de grond spuiten, wat een power!

Voor we de duikspullen naar de waterkant brengen, maken we eerst een uitgebreid duikplan volgens GUE EDGE:

• G Fun, New cave
• U Erwin1, Arno2, Pieter3
• E 2x bottom stage, Backgas reserve, 2x scooter, 2x deco stage
• E Max. D = 42m
• D zie onderstaand schema
• G 1x alu80 Stage-in (18/45), 1x alu80 Stage-out (18/45), 1x alu80 50/25, 1x alu40 Oxygen
• E Flow, Silt

Decompressie

Total Runtime = 111 minuten

Tijdens deze duiken maken we gebruik van meerdere stages en zijn we dus genoodzaakt om scooters in te zetten.

Het plan is om de rechter tunnel te verkennen. Deze smalle tunnel wordt Galerie des Myopes genoemd. Daar kom je via de Galerie Nord en Le Boulevard, zie kaart.

De Duik

Op de penetratie (heenweg) begon het zicht al slechter te worden door percolatie (loskomend stof wat op wanden en platfond zit). De gemiddelde diepte was ongeveer 35 meter. Een paar meter voordat de grot naar 44 meter diepte gaat besluiten we te keren en terug te gaan naar de exit (ingang/uitgang). We zijn op dat moment ongeveer 600 meter ver in de grot.

Op de terugweg krijgen we te maken een extreme silt-out (stofdeeltjes in het water) over een lengte van wel 300meter. Tijdens deze exit zijn we gedwongen om gebruik te maken van speciale duw en trek bewegingen. Deze worden je tijdens training aangeleerd en worden toegepast zodra het zicht te slecht wordt en je elkaar niet meer kunt zien. Dit is de primitiefste manier van communiceren die je MOET toepassen om problemen de baas te blijven. Ook voorkom je op deze manier dat je als team uit elkaar valt en elkaar dus kwijt raakt, met alle gevolgen van dien... Op ieder moment in een grot is er een lijn. Of die er nu al ligt of dat je deze zelf legt, er is constant een mainline. Deze lijn leidt je uiteindelijk naar de exit. Een silt-out zorgt er ook voor dat je voor hetzelfde stuk op de terugweg meer tijd nodig zult hebben.

Door deze vertraging werden we geconfronteerd met meerdere gaswissels en ook nog los komende tie-offs (lijn afbinding). En dit alles tijdens een extreme silt-out waarin je bijna je eigen lamp niet meer kon zien...

Langzaam kruipen we richting de exit van de grot. We naderen Galerie Le Boulevard en het zicht wordt hier steeds beter. Uiteindelijk is het zicht weer zo goed dat we weer normaal kunnen scooteren. Al snel zien we ons eerste decogas (50/25) op een diepte van 21 meter. Deze is vastgeklipped en dubbel wrapped op de lijn. Dit om te voorkomen dat je bv in een silt-out je gas kunt vinden. De dubbele wrap is om te voorkomen dat je flessen door stroming worden verplaatst, wat zeker niet wenselijk is. We clippen de fles aan ons vast en maken één voor één een gaswissel. Tijdens deze wissel heb je oogcontact met je buddy om elkaar goed in de gaten te houden.

Nadat we dit stuk van de deco hebben afgerond, gaan we verder. Al snel zien we de zuurstofflessen op een diepte van 6 meter liggen. Ieder van ons pakt zijn eigen fles. Ook doen we hier om de beurt de gaswissel. Het laatste stukje van de duik zit er bijna op. Na een rustige opstijgen komen we boven. Wat een duik! In een opleiding wordt je geleerd hoe je met zulke situaties om moet gaan, maar dit was wel even iets anders. De silt-outs die we tot nu toe hebben gehad waren hooguit een tiental meters. Maar als team zijn we een stuk sterker geworden. Als leerpunt nemen we mee dat we in zulke situaties misschien wel eerder hadden moeten keren.

Uiteindelijk hebben we nog een aantal duiken in Font Estramar gemaakt en daarna zijn we doorgereden naar de Lot. Deze duik sprong er alleen een beetje uit. :-)

Tot de volgende keer.

Groet,

Erwin, Arno en Pieter
De Penetrators