Exploratie in Pozo Azul - Augustus 2008 Het European Karst Plain Project (EKPP) is een Internationaal duikteam dat grotten in kaart brengt. De teamleden komen uit verschillende Europese landen, waaronder Duitsland, Oostenrijk, Italie, Spanje en Nederland. De teamleden hebben met elkaar gemeen dat ze duiken volgens de richtlijnen van het DIR systeem. Ditmaal dook het team in Pozo Azul, een grot in Noord Spanje. Zeven Nederlandse grotduikers waren aanwezig bij dit project. Robert Leenen was één van hen en dit is zijn verslag van een avontuurlijke week ondergronds.

Een week grotduiken met de EKPP

Afgelopen zomer ben ik weer een week gaan grotduiken met de EKPP. Dit team doet aan exploratieduiken. Voor veel duikers is dat een onbekende tak van deze mooie sport, dus ik zal kort toelichten wat het precies inhoudt.

Exploratieduiken is -je raadt het misschien al- een combinatie van exploreren en duiken. Dus duiken op plaatsen waar nog nooit eerder iemand is geweest. Bij exploratieduiken gaan duikers op zoek naar nieuwe tunnels of proberen ze dieper in bestaande tunnels te duiken dan tot dan toe gelukt is in dat systeem. Diep kan hierbij zowel verticaal als horizontaal (afstand) zijn.

Dichtbij de ingang is vaak alles al in kaart gebracht, dus om iets nieuws te vinden moet je ver de grot in. Exploratieduiken in grotten zijn tegenwoordig dus vaak diep en lang, ver voorbij de limieten van het normale sportduiken. Daarom worden speciale materialen en ademgassen gebruikt en hebben de exploratieduikers (ook wel pushduikers) hulp nodig van zogenaamde supportduikers. Die helpen niet alleen met de logistiek boven water, maar vervullen vooral veel taken onderwater; flessen plaatsen in de tunnels, eten en drinken brengen voor tijdens de urenlange decompressiestops, etc. Supportduikers zijn dus een soort sherpa’s, maar dan voor onderwater.

De EKPP

Het European Karst Plain Project bestaat sinds 2001 en heeft sinds die tijd al kilometers tunnel ontdekt en in kaart gebracht. De duiken die hierbij door de pushduikers zijn gemaakt zijn Europese records en vooral bekend vanwege de enorme afstanden die zijn overbrugd en de extreem lange (en soms experimentele) decompressie die wordt uitgevoerd. Veel van de materialen die worden gebruikt zijn door het team zelf ontwikkeld; RB80 rebreathers, aangepaste scooters, lampen, elektrische droogpakverwarming, etc. Het team heeft nauwe banden met het grensverleggende WKPP duikteam uit de VS en wisselt veel kennis uit over gebruikte materialen en procedures.

De EKPP is altijd op zoek naar nieuwe locaties en logistieke oplossingen voor de vaak moeilijk bereikbare grotten. In het verleden bouwde het team kabelbanen om bij de Gourneyras en Gourneyrou grotten te komen, werd er een beweegbare habitat geplaatst in de verticale schacht van de Doux de Coly en kilometers gelopen met apparatuur in rugzakken om bij de Source de Vis te komen.

In haar zoektocht naar nieuwe locaties werd het team geattendeerd op de mogelijkheden in de Pozo Azul grot. Deze is gelegen bij het kleine dorpje Covanera in Noord Spanje. Hier wordt ook actief geëxploreerd door Spaanse en Engelse teams, maar zij gebruiken geheel andere materialen en procedures.

Februari 2008: Scout Trip

In februari 2008 zijn we voor het eerst met het team neergestreken bij Pozo Azul. Het doel van deze zogenaamde scout trip was het verkennen van de locatie, de grot en er achter komen welke logistieke hobbels genomen moeten worden om er een succesvol exploratieproject te organiseren. Ik dook toen met Anton van Rosmalen. Al zwemmend kwamen we tot zo'n 600 meter in de grot, ongeveer 100 meter voordat de grot boven komt in de 'Burguja', een ondergrondse rivier van ongeveer 300 meter lang. Andere teamleden gebruikten scooters om naar het droge gedeelte te gaan en dat te verkennen.

Deze grot is logistiek gezien erg complex: na een tunnel (of sump) van 700 meter komen de duikers zoals gezegd in een ondergrondse rivier waar eerst nog verder gezwommen kan worden. Er komt echter een moment dat al het materiaal uit het water gehaald moet worden en door een nauwe kloof vervoerd moet worden naar een verderop gelegen strandje. Vanaf daar gaat de tunnel weer onderwater en begint Sump 2.

Het strand wordt gezien als het echte startpunt voor de exploratieduik en al het materiaal dat nodig is voor de duik, de lange decompressie, de supportduikers en de filmcrew moet hier dus naartoe worden vervoerd. Om het sjouwen iets minder zwaar te maken wordt er een kabelbaan geïnstalleerd waarmee materiaal over enkele obstakels kan worden getild. Maar ondanks dit hulpmiddel en goed teamwork zal het toch enkele dagen duren voor alles ter plaatse is voor de exploratieduik. …En na afloop moet alles weer naar buiten worden gebracht.

Het profiel van Sump 1 en het droge gedeelte. Klik voor een volledige kaart.

Mei 2008: Het eerste project

In mei 2008 vertrok het team naar Pozo Azul met de bedoeling om Sump 2 te verkennen. Het werd een succesvol project; met groot gemak werd bijna 500 meter lijn toegevoegd en kwam het totale aantal geëxploreerde meters in de grot tot 5020. Het team had niet verwacht zo snel bij het eind van de bestaande lijn van een Engels team te komen en had daarom maar één reel met lijn meegenomen!

De aanwezigheid van de EKPP bij Pozo Azul en het feit dat er nieuwe lijn was gelegd zorgde helaas voor de nodige commentaren van andere exploratieteams en discussies op internet. Vooral een Engels team (CDG) was verontwaardigd dat er werd gedoken in de grot waar Jason Malinson, één van hun leden, ieder jaar actief is. De EKPP werd verweten geen respect te hebben voor hun project. Daarnaast werd de EKPP beschuldigd van het slopen van materiaal, het lastigvallen van lokale bewoners en arrogantie. Het team werd nog net niet schuldig bevonden van de slechte oogst van dat jaar…

Reinhard Buchaly van de EKPP schreef daar een antwoord op, getiteld Ethics of Cavediving. De kern van zijn betoog was dat explorers nergens ter wereld op openbaar terrein een alleenrecht kunnen claimen. Pozo Azul is een vrij toegankelijke grot waar veel wordt gedoken en niemand hoeft te wachten tot een ander klaar is met zijn exploratie. Of stoppen waar een ander besloot om niet verder te gaan. De EKPP zal dus gewoon doorgaan met haar projecten in Spanje.

Augustus 2008: Het tweede project

Door omstandigheden kon ik er in mei helaas niet bij zijn, maar in augustus kreeg ik een nieuwe kans. Vanwege de goede resultaten was in mei al besloten om snel een nieuw project te plannen. Naast een exploratieduik zouden de grot en de activiteiten van het team dan ook uitgebreid worden vastgelegd met film en foto.

Er zijn 16 teamleden uit Duitsland, Spanje en Nederland die deelnemen aan het project. Van DIR Nederland zijn aanwezig; Jiles Verhoef, Anton van Rosmalen, JP Bresser, Anne-Marie van Ginneken, Julian Hoekstra, Ward Quaghebeur en Robert Leenen.

Vertrek

Op donderdagavond na werktijd vertrekken Anton, Ward en ik met twee auto's en een aanhanger vol met flessen richting het zuiden. We willen Zwarte Zaterdag op de Franse snelwegen omzeilen en willen dus voor het weekend op locatie in Spanje zijn. We rijden die nacht tot 2 uur door voor we stoppen bij een weiland, op enkele minuten van de snelweg. Na een paar uur slaap in onze slaapzakken rijden we de rest van de 1600 kilometer op vrijdag. Er is een enorme file bij de Spaanse grens en die omzeilen we via een alternatieve route. Eind van de middag zijn we in Covanera, waar we met de groep twee huizen hebben gehuurd.

Zaterdag: een eerste verkenning

Ward, Anton en ik worden gevraagd om de situatie in de grot te bekijken voor het team morgen aan de slag zal gaan. We verzamelen 's ochtends bij Reinhard en Markus op de patio bij hun huis. Markus geeft een briefing aan ons kleine groepje, terwijl JP alles op film vastlegt. Hij zal deze week een documentaire filmen en daarom zal filmwerk ook dagelijks onderdeel uitmaken van de duikplannen.

Daarna rijden we naar de grot. Daar aangekomen blijkt de weg geblokkeerd door een graafmachine, erg hinderlijk. Ondertussen loopt er iemand langs die het team observeert en daarna verderop staat te bellen. Hij wordt herkend als een lid van een Spaans duikteam dat ook vaak support geeft bij de projecten van een Engels duikteam. Ik loop op hem af en zet hem tweemaal op de foto. Hij wordt kwaad en begint te dreigen. Ik heb geen zin in fysiek geweld, dus draai me om en loop snel weg.

Omstanders vertellen dat de graafmachine eigendom is van een lokale bareigenaar, ene Carlos. Even later gaan twee leden van ons team naar zijn bar om te vragen wat de bedoeling is van de blokkade. Carlos zegt dat hij er met opzet staat om ons te hinderen en dat “we nog wel wat gaan beleven als we duiken in Pozo Azul”. Naast hem zit de Spaanse duiker die eerder door mij op de foto is gezet. Met eerdere sabotage in ons achterhoofd weten we dat dit niet altijd bij woorden blijft, dus we besluiten de Politie te bellen. Een half uur later zijn ze ter plaatse, samen met de burgemeester en nog wat locals. De Politie sommeert Carlos de graafmachine te verwijderen. Hij doet dit onder luid protest en daarmee is deze kinderachtige blokkade tot een einde gekomen.

We kunnen nu onze auto's bij de grot parkeren en gaan duiken. Al ons materiaal moet met behulp van karretjes naar de bron worden gebracht en in elkaar gezet.

Duiken!

Na onze checks dalen we af in de poel en kruipen met stages en scooters door de nauwe ingang van de grot. Ward scootert voorop, met Anton in het midden en ik achteraan. Ward was ook aanwezig bij het eerste project en kent als enige van ons drie het droge gedeelte van de grot.

We cruisen door de tunnel. Met deze snelheid door een tunnel scooteren is alsof je in een achtbaan zit. De grot is normaal al mooi om zwemmend te bekijken, maar dit voegt ook een nieuwe dimensie toe.

Aangekomen in het droge gedeelte clippen we onze scooters en stages aan een touw dat er hangt. Daarna trekken we onze uitrustingen uit en laten deze aan de oppervlakte drijven. In het licht van onze backuplampen klimmen we op de kant, waar we kleine LED hoofdlampjes uit ons droogpak halen. Daarna klauteren we richting het strand bij Sump 2. De wanden zijn vaak messcherp en de bodem erg ongelijk, dus het is noodzaak je voorzichtig voort te bewegen en je goed vast te houden om lekkages van je droogpak te vermijden.

We inspecteren o.a. de kabelbanen die al aanwezig zijn in de grot. Wij zullen hier morgen een eigen kabelbaan naast installeren. Zware apparatuur zoals dubbelsets, stages en scooters kunnen dan via de kabelbaan worden getransporteerd. Daarna keren we om naar Sump 1, trekken onze spullen weer aan en verlaten de grot.

Tijdens het eten worden de verdere plannen gemaakt voor deze week.

Zondag: filmen en transport van de habitat

Vandaag wordt eerst de kabelbaan in de grot geïnstalleerd door Ralph en Sepp. Ondertussen wil JP de tunnel filmen terwijl we door Sump 1 scooteren. Anne-Marie (AM) en ik zullen de wanden van de grot belichten voor JP. Hiervoor dragen we grote Pro14 batterijen met 50 watt HID lampen op ons harnas. Hij zal achter ons scooteren met een camera en twee lampen op de scooter gemonteerd. We filmen de gehele tocht, van de afdaling in de poel en door de ingang, tot het moment dat we het oppervlak bereiken op 700 meter in de grot. Dit levert schitterende beelden op!

De Habitat

Tijdens het eerste project heeft de EKPP een eigen habitat geïnstalleerd in de grot. Dat is een vloeistoftank die ondersteboven dienst doet als luchtbel waarin de exploratieduikers een deel van hun stops kunnen maken in een veilige, warme en vooral droge omgeving. Hier kunnen ze op temperatuur komen en eten. Hun decompressie is daardoor veel effectiever en comfortabeler.

Deze container is destijds naar Sump 2 getransporteerd en naast twee habitats van andere teams geplaatst. Via via had het team al vernomen dat deze habitat inmiddels was gesloopt: de plastic bak was uit het metalen frame gehaald en er zat een gat in. Volgens Spaanse duikers “vanwege de toegenomen stroming in de grot”. De overige habitats hangen er nog wél en wij weten beter; het is helaas vandalisme.

Ons team heeft dus een nieuwe habitat gemaakt en zal deze installeren in de grot. Het is wederom een plastic bak in een metalen frame dat uit twee delen bestaat die in elkaar kunnen worden geschroefd. De drie delen zullen apart worden vervoerd en op het strand bij Sump 2 worden samengevoegd.

Jacquin en Anton zouden de kunststof bak door de ingang duwen en door Sump 1 brengen, maar al vrij snel komen ze terug aan de oppervlakte. De habitat blijkt te groot voor de opening. Aan de oppervlakte worden de spanbanden die het gevaarte bij elkaar houden verder aangetrokken en daarna volgt poging twee. Wederom lukt het niet.

We besluiten het met vier man te gaan proberen. Ik ga de grot in en begin de grootste stenen die in de ingang liggen aan de kant te duwen. Daarna gaat Anton de grot in en wagen we een nieuwe poging. Anton zit achterover op het grind en trekt aan de habitat. Reinhard hangt er boven aan te trekken. Ik zet mijn voeten in het grind en duw met volle kracht. Direct links van mij is Markus met een scooter aan het beuken op de habitat. Stukje bij beetje begint de habitat dor het gat te schuiven. Markus wordt moe en geeft mij de scooter. Ik beuk nu keer op keer op de habitat en na enkele minuten schiet de habitat door de opening! Weer een creatieve toepassing ontdekt voor onze Gavin scooters. ;-)

De habitat is eindelijk door de ingang van de grot geduwd en ligt op ons te wachten voor transport verder de grot in. Aan de oppervlakte bespreken we hoe dit moet gebeuren. Joaquin heeft namelijk een volgelopen droogpak en Stephan problemen met klaren. Zo blijven Anton en ik over voor het transport. We besluiten twee volle flessen mee te nemen omdat het een lange duik kan worden. Ook bespreken we de wijze waarop we de habitat moeten slepen. Ik heb vaker met habitats gewerkt (o.a. in Doux de Coly) maar die waren vaak anders geconstrueerd en de afstand was toen vele malen korter. Het is en blijft dus altijd improviseren.

We dalen af en zwemmen door de ingang. Hier hangen de Gavins en de stages samen met de habitat op ons te wachten. Ik ga voorop met de habitat achter me aan slepend aan een lange leash. Daar hangt Anton weer achter om alles in de gaten te houden. Met een slakkengangetje gaan we voorbij de eerste bochten. De grot is hier relatief smal, dus ik probeer de rotsen niet te raken. Ook is het belangrijk om de vaart er in te houden, anders zinkt de habitat naar de bodem. Ondertussen hangt Anton achter mij en probeert de habitat stabiel te houden als deze kantelt. Ook duwt hij zijn scooter er soms tegen aan.

Het slepen van een groot object is, ondanks dat je niet hoeft te zwemmen, erg zwaar. Om de scooter zijn werk te kunnen laten doen moet je proberen horizontaal te hangen, dan gaat de ‘prop-wash’ onder je door. Maar de zware habitat trekt je steeds omlaag. Je bent dus continu aan het vechten om in de juiste positie achter je scooter te hangen en dat is erg vermoeiend.

JP en Anne-Marie vertrekken 10 minuten na ons om filmbeelden te maken van het transport. Op een gegeven moment horen we het zoemende geluid van de scooters van het videoteam dat over ons heem komt vliegen. Nu wordt het verschil in snelheid pas echt duidelijk. Ze zullen ons meerdere keren inhalen om opnames te maken als we langskomen. Daarna laten ze ons weer achter op weg naar Sump 2.

Na bijna een half uur stop ik mijn scooter en laat de habitat dalen op een grindbed op de bodem. Ik heb er genoeg van en Anton is aan de beurt. Hij zet de leash vast op zijn harnas en start zijn scooter. Niet lang daarna wisselen we beide van stage, want deze zijn door al het werk vroeger leeg dan verwacht. Anton sleept de habitat verder naar binnen terwijl ik er nu achter hang.

Iets voorbij de 600 meter zien we de oppervlakte boven ons. We stijgen langzaam op, niet dat dat overigens echt snel had gekund met die habitat achter je. Als we ons hoofd boven water steken volgt eerst een High Five!

Weer 200 meter verder langs de oppervlakte parkeren we onze scooters en stages langs de wand. Het team staat ons al op te wachten en we zijn blij als we eindelijk van die habitat af zijn. We trekken onze uitrusting uit en klimmen op de kant. Anton zijn set moet naar Sump 2 omdat hij samen met Ralph de habitat zal installeren tegen het plafond. Zij sjouwen zijn materiaal naar Sump 2 terwijl ik JP help met het belichten van de grot voor zijn filmopnames.

Anton duikt samen met Ralph in Sump 2 om de habitat tegen het plafond te plaatsen. Na een half uur duiken komen ze weer boven. Het is niet gelukt om de habitat te plaatsen; het plafond is niet vlak genoeg voor dit formaat habitat en daardoor zit hij niet volledig recht. We zullen hier morgen een oplossing voor moeten bedenken. We slepen de sets van Ralph en Anton weer terug naar Sump 1 en scooteren als groep terug. Verlost van de vracht van de habitat zit het tempo van de scooter er weer lekker in. Het is een prachtig gezicht om de groep van tien scooteraars voor je door de grot te zien vliegen.

Maandag: Plaatsing van de habitat

Omdat de habitat gisteren niet tegen het plafond geplaatst kon worden met twee duikers gaan we vandaag met zes man naar binnen. Vier hiervan zullen duiken in Sump 2, terwijl twee man helpen aan de oppervlakte.

We vertrekken met alle benodigdheden op onze scooters, waaronder touwen en blokken hout. Ook hebben we enkele nieuwe stages bij ons met lucht voor het volblazen van de habitat.

Eenmaal in het droge gedeelte worden vier uitrustingen verplaatst met de kabelbaan. Vele handen maken licht werk. …NOT! We sjouwen ons een breuk in onze droogpakken.

In Sump 2 duiken Sepp, Ward, Ralph en ik naar een diepte van 12 meter en pikken de habitat op van de bodem. We draaien hem in positie terwijl Ralph het stuk plafond aanwijst waar hij geplaatst moet worden. Terwijl hij langzaam lucht in de habitat blaast houden wij hem stabiel in positie. Ralph en ik plaatsen de houten blokken om het gevaarte te stabiliseren tegen het grillige plafond. Als alles echt stabiel zit blaast Ralph de habitat helemaal vol. Deze zit nu zo vast als een huis met een opwaartse druk van 1000 kilo. Binnen 15 minuten staan we weer op het strand en nemen we een korte pauze. Daarna kunnen we alles weer terugsjouwen naar Sump 1 en gaan we weer naar buiten.

Testduik

JP en ik hebben afgesproken om een nieuwe techniek te oefenen in de poel van de grot: ik zal hem gaan slepen terwijl hij naar achteren filmt. Dit moet beelden opleveren die we nog niet eerder hebben gezien in een grot. JP hangt aan een lange leash achter me, zonder vinnen. Hij klemt zijn benen om die van mij en kan zo ook signalen doorgeven. We scooteren zo enkele kleine rondjes in de poel van de grot, tot groot vermaak van de omstanders. Daarna testen we het ook in de grot. Als we klaar zijn met testen koppel ik JP af en scooter ik een paar meter door om te draaien. JP ziet er vrij hulpeloos uit zo zonder vinnen in de grot.

Dinsdag: de grote setupdag

In alle vroegte beginnen we met uitladen. Nu de habitat klaar is moet vandaag alle apparatuur benodigd voor de grote duik van morgen naar het begin van Sump 2 gebracht worden. Als alle uitrusting uitgeladen is kijken we naar een onwaarschijnlijke hoeveelheid apparatuur.

Scooters, stages, heating tubes, reels, rebreathers…. en de indrukwekkende berg is alleen nog maar het materiaal voor de exploratieduik, het materiaal van de supportduikers komt er nog bij. Nog voordat de zon weer gaat schijnen willen we zoveel mogelijk werk gedaan hebben.

We kunnen echter nog niet vertrekken. Onze lokale “vrienden” hebben de politie op ons afgestuurd met het verhaal dat wij illegaal aan het duiken zouden zijn. De grot ligt echter op openbaar terrein en er is niets illegaals aan wat wij doen. Ons Spaanse teamlid Igor, in het dagelijks leven advocaat, bewijst zijn waarde door de politie te overtuigen van ons gelijk. De politie wil echter iets officieels zien en vraagt naar onze brevettering. De meesten hebben hun brevet niet bij zich, als echter blijkt dat de politie bij gebrek aan kennis een DAN verzekeringspasje ook als grotduikbrevet ziet zijn we snel klaar. We kunnen aan de slag.

In de poel worden twee 'parkeerlijnen' gespannen. Hier wordt materiaal aan bevestigd zodat de supportduiker het makkelijk op kunnen pikken terwijl ze hun uitrusting al aan hebben. Met een D18 op de rug, een scooter en twee stages aan je lichaam is het leven immers al zwaar genoeg. Het is hierbij zaak dat de vele touristen die in de mooie poel van de Pozo Azul komen zwemmen niet gehinderd worden. Jiles Verhoef heeft de belangrijke taak van surface manager op zich genomen. Hij ziet er op toe dan iedereen op tijd vertrekt met de juiste spullen.

Reinhard en Markus zijn bijna klaar om af te dalen als JP en ik al de grot in scooteren en ons op ongeveer 100 meter in de grot klaar maken voor het filmwerk. JP parkeert zijn scooter en gaat achter me hangen, precies zoals we het gisteren hebben geoefend. We wachten tot de anderen achter ons verschijnen en dan sleep ik JP terwijl hij achter ons filmt. Het levert mooie beelden op van Markus en Reinhard die met hun exploratie-uitrusting bestaande uit een dubbele RB80 met een D20 voor bailout langs komen scooteren.

Daarna stoppen we en gaan weer richting uitgang. We hebben een andere taak op ons wachten. JP, Anne-Marie en ik moeten namelijk een lading spullen de grot in vervoeren; JP een stalen 18 liter fles met zuurstof, Anne-Marie een bundel stages en ik twee zware tassen gevuld met harnassen en lampen.

Onderweg heeft Anne-Marie een probleem met haar scooter. Ze besluit de duik af te breken, een verstandige beslissing. We laten onze lading achter in de grot en zullen later terugkeren om het verder naar binnen te brengen. Eenmaal buiten wordt het probleem tijdelijk opgelost door van scooter te wisselen. Daarna gaan we weer naar binnen. Onderweg komen we onze lading weer tegen en pikken deze op. In de sump aangekomen overhandigen we alles aan de teamleden die het vervoeren naar de kabelbaan. Wij gaan meteen weer retour naar buiten.

De rest van het team heeft ondertussen de enorme hoeveelheid flessen en scooters in Sump 2 gebracht en daar op verschillende dieptes geparkeerd voor de 'pushduik' van morgen. Zo heet een duik waarbij ze het eind van de lijn verlengen tot dieper in de grot, echte exploratie dus.

Woensdag: Pushdag!

Vroeg in de ochtend scooter ik samen met JP en Anton door Sump 1. Het scooteren gaat wat lastiger dan normaal omdat ik een campeerstoeltje op mijn scooter gebonden heb. Het gaat immers en lange zit worden. De uitrustingen van JP en mij worden met de nodige hulp voorbij de kabelbaan naar Sump 2 gesleept. Reinhard en Markus zijn aan het begin van Sump 2 de dubbele RB80 rebreathers aan het testen en zullen weldra vertrekken voor hun pushduik. Bij het strandje zetten we de lampen op het harnas en beginnen onze checks. Ralph maakt foto's en daarom volgen vele felle flitsen in de verder donkere ruimte.

JP en ik dalen snel af naar 10 meter diepte en blijven in de buurt van de habitat hangen, dan kunnen we filmen hoe de pushduikers afdalen. Ondanks hun enorme uitrustingen sturen ze behendig langs de verschillende habitats en touwen die in dit gedeelte van de grot hangen. JP filmt hoe ze op het 21m punt de rest van hun materiaal omhangen en de diepte in vertrekken. Ik hang steeds boven hem en probeer bij te lichten.

Zodra Reinhard en Markus klaar zijn en weg scooteren volgen wij hun route om de tunnel verder in beeld te brengen. Op de terugweg zwem ik nog even voor JP terwijl hij blijft filmen. Daarna komen we bij de grote grindhelling die ons terug leidt naar het strandje.

Pauze

Na de duik leggen we onze uitrustingen aan de kant en halen we de krukjes tevoorschijn, als het goed is moeten we hier vele uren wachten op de exploratieduikers.

Dan haalt iedereen zijn lunch tevoorschijn. Wij hebben een aantal Mueslirepen bij ons en een grote zak MM's. Uit een drytube, een oude scooterbody met neuskegels aan beide zijden die gebruikt kan worden om spullen droog te vervoeren, halen de Duitsers een kleine gasbrander tevoorschijn voor het opwarmen van een blik soep. Weldra staat iedereen om het pannetje voor een paar happen warme soep en rijst. Slappe kippensoep smaakte zelden zo goed.

Eén voor één zetten we onze lampjes uit. In het volledige donker praat ik nog even met JP. Die zit direct naast me, geleund tegen het stalen frame van de oude habitat. Nu blijkt dat het een geweldige tafel oplevert zijn we eigenlijk wel blij dat onze oude habitat gesloopt is. Hij heeft het koud omdat zijn pak is lekgeraakt tijdens het versjouwen van de spullen. Zo stil zitten wordt je wel een beetje koud van. Ik probeer er niet aan te denken en zelfs wat te slapen.

Markus en Reinhard hebben twee uur nodig om het einde van de lijn te halen. Indien ze dus langer dan vier uur weg blijven weten we dat er waarschijnlijk lijn is gelegd. Ik kijk op mijn klok, ze zijn al 2,5 uur onderweg…. Ik merk dat ik langzaam in slaap begin te vallen.

LICHT!

Slechts een half uur nadat ik mijn lampje heb uitgedaan roept Sepp opeens dat hij licht ziet! We kijken naar het water, maar zien niets. Tien minuten later is er opeens wél licht te zien in de diepte. Markus en Reinhard moeten dus al terug zijn; het kan niet anders dan dat ze een probleem hebben (gehad?). Vanaf de oppervlakte vragen we of alles OK is door een rondje te draaien met een duiklamp. Uit de diepte volgt een rondje terug. Ze zijn dus OK, maar toch te vroeg terug.

Met Ward materiaal van de pushduikers ophalen

Ward en ik hangen onze D18's op de rug en dalen af in Sump 2. Op 18 meter komen we Reinhard en Markus tegen die hier nog een reeks decompressiestops moeten maken. In mijn wetnotes had ik tevoren al een reeks vragen opgeschreven; Are you OK, What do you need?, How long deco?, etc. Na Reinhard begroet te hebben met een OK signaal duw ik de wetnotes voor zijn masker. Hij krabbelt er wat in met mijn potlood. Ik lees dat er een probleem was met een lekkende rebreather, ze nog geen uur deco voor de boeg hebben, niets nodig hebben en dat ze hun spullen naar buiten willen hebben.

Dat laatste is uiteraard het tweede doel van deze duik. Ward en ik dalen verder af naar 21 meter, waar een berg materiaal op ons wacht: 8 stages, 8 scooters en 4 reels. We clippen zoveel mogelijk op ons harnas. Met ieder 4 scooters en een paar stages stijgen we op. Wederom volgen een paar flitsen als Ralph ons op de foto zet terwijl we als pakezels langs komen zwemmen. We overhandigen de spullen aan de crew bij het strand en dalen weer af naar 21 meter voor de laatste flessen.

Na een derde duik naar de habitat op 10 meter hebben we alles boven. De habitat laten we achter in de grot voor een volgend project. …Als andere teams hem in de tussentijd niet slopen. Ach, wellicht levert het ons de volgende keer een king size bed op als we beide frames tegen elkaar zetten.

We wachten tot Reinhard en Markus boven komen en helpen ze daarna uit hun set. Er volgt een lange pauze, waarbij we in een kringetje luisteren naar hun verhalen. We eten de rest van onze lunch op; Mueslirepen en snoep. Sepp haalt nog even een iPod met filmpjes tevoorschijn uit zijn droogpak. Er blijkt ook porno op te staan, echt hilarisch. JP laat ook hier weer zijn camera draaien.

Dan wordt het tijd voor serieus sjouwwerk: alles moet weer richting Sump 1. De scooters zijn er al naartoe gesjouwd terwijl ik dook met Ward, maar er zijn nog vele stages, een paar D18's en natuurlijk de enorme dubbele rebreathers. Het kost ons meer dan anderhalf uur hard werken om alles te prepareren voor vervoer naar buiten. Ook Anton loopt bij al het gesjouw een lekkage op.

Retour naar de oppervlakte

De supportduikers nemen zoveel mogelijk materiaal mee naar buiten, want je weet dat alles wat achter blijft later alsnog door een ander moet worden opgehaald. Alles wat op en aan het harnas of op de scooters kan worden bevestigd wordt meegenomen. Ook worden alle lege waterflessen en vuilnis verzameld voor transport naar buiten.

Anton en ik vertrekken met ieder een mooi 'boeket' stages aan ons harnas. Naast de flessen met ons eigen ademgas dragen we ieder nog zes lege stages. Verder hebben we de stoeltjes en lege waterflessen op onze scooters bevestigd. De derde man in ons team is Stefan Gaar. Hij transporteert één van de dubbele Rebreathers op zijn rug, maar ademt gewoon Open Circuit uit een stage.

We dalen af en beginnen de tocht naar buiten. Vanwege het vele werk in het droge gedeelte is er veel stof in het water gekomen en hierdoor is het zicht enorm afgenomen. We houden de lijn goed in de gaten tot verderop het zicht weer goed is. We zijn binnen twintig minuten buiten, Anton weet niet hoe snel hij het droge op moet gaan. De benen van zijn droogpak staan bol van het water en hij heeft het zichtbaar koud. Zijn toestand valt me overigens niets tegen, hij moet toch zeker een uur in water van 10 graden gelegen hebben met een volgelopen pak. Kennelijk biedt de onderkleding ook in vochtige toestand nog voldoende isolatie om niet meteen in de problemen te komen.

Vervoer van de dubbele RB80

Mijn droogpak is ondertussen wat vochtig geworden van binnen. Geen grote lekkage, maar ik begin het wel een beetje fris te krijgen. Er moet echter nog veel werk gebeuren, dus Stefan en ik besluiten de grot weer in te gaan om te zien wat er nog vervoerd moet worden. Hij draagt inmiddels weer de normale D18 flessen op zijn rug.

Terwijl we de grot in gaan bedenk ik dat het alweer duik nummer 7 van vandaag wordt. Na enkele bochten komen we al een team van vier man tegen, volgehangen met cargo uit de grot. Stefan en ik gaan verder de grot in en komen daarbij nog een team tegen dat op weg is naar buiten.

Eenmaal boven in het droge gedeelte komen we als eerste de tweede dubbele RB80 tegen met een drietal stages er naast. Ik clip de stages op mijn leash en daarna bespreken we hoe we de rebreather gaan vervoeren. Het is een enorm apparaat en weegt boven water 100 kg. Onderwater is hij uiteraard wat lichter, maar nog steeds niet erg 'portable'.

We besluiten meerdere leashes aan elkaar te knopen en daarmee zal Stefan de rebreathers slepen. Ik zal er naast of achter hangen om hem stabiel te houden en waar mogelijk trimmen met de wing op de rebreathers. Dat alles terwijl we scooteren door de slingerende tunnel. Sommige zaken leer je niet tijdens een duikcursus, die moet je gewoon doen. ;-)

We dalen af en lopen als tegen de eerste hobbel op; de rebreather verliest drijfvermogen en zinkt als een baksteen. Ik pak de inflator en probeer hem neutraal te krijgen terwijl we verder afdalen in de tunnel. Het lukt en ik blijf het apparaat met links vasthouden terwijl ik met mijn rechterhand de scooter bedien.

Op momenten dat Stefan even stopt probeer ik de rebreathers stabiel te houden zodat hij weer snel kan starten. Als we eenmaal tien minuten onderweg zijn begint het zelfs een beetje te wennen. Uiteindelijk krijgen we het kolossale apparaat netjes aan de oppervlakte van de poel.

Eenmaal boven voel ik pas hoe gesloopt ik ben. Het waren bij elkaar acht duiken op één dag en ook ik ben redelijk nat geworden in mijn DROOGpak. Ik ga snel het water uit om te gaan omkleden en op te warmen. Daarna volgt het sjouwen van de materialen, waarbij de surface support van o.a. Jiles, Igor en Julian een enorme hulp is!

’s Avonds hebben we weer een gezamenlijke barbecue op de patio bij ons huis.

Donderdag: inpakken en wegwezen

Vandaag moeten de laatste spullen uit de grot worden gehaald; nog een aantal stages en batterijen. Hier zijn genoeg andere supportduikers voor beschikbaar dus Ward en ik duiken vandaag niet. We helpen de duikers met het vervoer van hun materiaal naar de grot. Daarna gaan we terug naar het huis om onze spullen in te pakken in de auto en aanhanger.

Anton, Anne-Marie en JP duiken ondertussen nog een laatste keer in de grot om nog wat foto's te maken. Die zijn werkelijk weer verbluffend!

Aan het eind van de middag vertrekken we richting Nederland. We komen tot voorbij Bordeaux voor we weer een paar uur slapen in een weiland. Vrijdagavond zijn we thuis.

Tot slot

Voor de EKPP was 2008 een zeer succesvol jaar in Spanje; er is bijna 500 meter nieuwe lijn gelegd en in kaart gebracht. Daarbij is het volledige tweede project in beeld gebracht met foto's en film. JP heeft goed filmmateriaal kunnen schieten en heeft er een zeer mooie documentaire van gemaakt.

De totale lengte van 5020 meter maakt dit Europa's één na langste grot. Ons team heeft nu het eind van de lijn in handen bij zowel deze als de langste grot van Europa, Doux de Coly.

Pozo Azul is een enorme uitdaging voor verdere exploratie, maar we hebben tweemaal laten zien dat het binnen enkele dagen is uit te voeren als je beschikt over een capabel en gemotiveerd team. Als supportduiker is er veel werk te verzetten en zijn er veel mooie duiken te maken. Hoewel ik het even heb gehad met het vele sjouwen kijk ik toch wel weer uit naar het volgende project, want één ding is zeker: de EKPP zal hier terugkeren voor verdere exploratie!

Robert Leenen