GUE Gasmanagement - Stap 2: Minimum Gas

Eerst dus maar eens berekenen wat voor opstijging er hoort bij de geplande duik. Daarna berekenen we hoeveel gas daarvoor nodig is. Hierbij wordt altijd uitgegaan van een worst case scenario: de noodopstijging. Als het plan volstaat in het meest slechte scenario, dan volstaat het ook in alle andere gevallen.

De noodopstijging bestaat uit de volgende fases:

1. Eén minuut op de bodem om een probleem op te lossen. Probeer overigens maar eens in het zwembad of je ook echt in staat bent om een probeem in een minuut op te lossen.
2. Opstijgen met 10 meter per minuut tot 50% van de diepte bij een recreatieve duik, opstijgen tot 80% van de druk op diepte bij een duik met een decompressieverplichting.
3. Opstijgen met 3 meter per minuut tot aan de volgende gasvoorraad (oppervlakte of fles met decompressiegas).

Minimum Deco

De spreuk “Iedere duik is een decompressieduik” wordt door DIR duikers letterlijk genomen. In de praktijk betekent dit dat iedere opstijging wordt voorzien van een reeks stops en dus niet alleen een enkele veiligheidsstop. Deze minimale decompressieverplichting wordt ook wel “Minimum Deco” genoemd en er is een speciale tabel voor beschikbaar op DIR-Diver.com.

Er zijn natuurlijk verschillende visies op welke stops nu strikt noodzakelijk zijn en welke niet. Ook de wetenschap biedt hierin geen eenduidig antwoord. Vanuit het DIR perspectief worden de Minimum Deco stops echter -altijd- gemaakt. Minimum Deco wordt in dit artikel niet verder toegelicht, maar het is belangrijk om te weten dat het wel van invloed is op de opstijging en daarmee dus ook de gasplanning.

De zojuist beschreven opstijging moet door twee personen op één gasvoorraad gemaakt kunnen worden. Verder gaan we er vanuit dat de duikers door de stress anderhalf keer hun normale gasverbruik hebben.

Bovenstaande berekeningen lijken erg voor de hand liggend, maar zijn helaas geen realiteit bij de meeste duikopleidingen. Veel organisaties hanteren standaard een marge van 50 bar maar zijn onduidelijk over het moment waarop aan de opstijging begonnen moet worden. De “oplossing” die bij diepe duiken nog weleens wordt gehanteerd is “alvast opstijgen” bij 70 bar. Die 70 bar is echter vooral gebaseerd op gevoel in plaats van een eenvoudig rekensommetje.

Dit soort berekeningen van Minimum Gas lijken behoorlijk uitgebreid, maar het voordeel is dat je het maar eenmaal hoeft te berekenen voor de combinatie van je eigen duikflessen en SAC. Op deze manier is Minimum Gas te berekenen voor een aantal dieptes en kan een persoonlijke tabel worden gemaakt. Dit voorbeeld is gebaseerd op een SAC van 20 liter/minuut:

Tabel 1: Minimale hoeveelheid gas (in bar) benodigd voor een noodopstijging

Het gedeelte onder “Tankinhoud” kan het beste overgenomen worden in wetnotes zodat het beschikbaar is indien er gepland moet worden. Het rechter deel is vooral onderbouwing van de cijfers.

De tabel bestaat uit twee gedeelten: Recreatief en Technisch, oftewel met en zonder gebruik van stages. Duiken dieper dan 30 meter worden gezien als technische duiken waarbij waarschijnlijk gebruik gemaakt wordt van een stage met decogas. In een later voorbeeld zal worden toegelicht waar deze veronderstelling op gebaseerd is.

De tabel gaat verder nergens onder de 40 bar aangezien manometers doorgaans onnauwkeurig zijn in dit gebied. Op basis van de kolom “Liters tot oppervlakte” kan de exacte hoeveelheid druk alsnog berekend worden en kan de tabel ook geconverteerd worden naar andere flesvolumes zoals D7 en 10 liter en de Alu80 waar je op vakantie mee duikt. “Liters tot oppervlakte” en “Tijd tot oppervlakte” dienen in het onderste deel van de tabel overigens gezien te worden als liters en tijd tot de volgende gasvoorraad: EAN50 vanaf 21 meter.

In een opstijging naar een stage wordt rekening gehouden met een gasswitch van een minuut.

Een opstijging van een recreatieve duik vindt uit decompressie-overwegingen plaats tot de helft van de diepte in plaats van 80% van de druk op diepte zoals in de kolom “Deepstops vanaf” terug te zien is.

Als er sprake is van een decompressieverplichting dan zal deze tijd doorgebracht worden op een gemiddelde diepte van 6 meter. Per minuut verplichte stop dient dan een bepaalde voorraad, weergegeven in de rij “Toevoegen per minuut deco”, gereserveerd te worden. Deze rij staat onder het recreatieve deel van de tabel aangezien voor technische duiken uitgegaan wordt van een aparte gasvoorraad decompressiegas.

Een paar opmerkingen bij Minimum Gas

In de berekening is uitgegaan van een SAC van 30 liter/minuut (stressfactor 1,5 met een SAC van 20 l/min) in een gecontroleerde opstijging waarin flink gewerkt moet worden en er van enige stress waarschijnlijk wel sprake is. Besef dat een SAC van 30 nog redelijk laag is als er écht sprake is van stress.

Ondanks dat de kans dat een duiker precies op het allerlaatste (geplande) moment van de duik volledig zonder gas komt te zitten wel zeer klein is, betekent Minimum Gas ook echt minimum gas: het absolute minimum dat je nodig hebt om in het slechtste geval heelhuids boven te komen. Het feit dat dit het absolute minimum is betekent dus dat je ook echt maar 1 minuut hebt om een probleem op te lossen, vervolgens niet te langzaam stijgt, strak op een stop aankomt meteen goed hangt en precies op tijd weer doorstijgt. Neem je te veel tijd dan kom je uiteindelijk zonder gas te zitten en zal je dus alsnog de reeds minimaal aangenomen deco over moeten slaan. Je kunt je dus afvragen hoe slim het is om deze uiterste grens als moment van opstijgen aan te houden.

Voorbij Minimum Gas = Solo duiken

Laten we eens stilstaan bij de betekenis van de vorige opmerkingen: besef dat vanaf het moment dat een duiker voorbij Minimum Gas gaat hij/zij op dat moment niet meer in staat is om een buddy in nood volledig te helpen tot aan de oppervlakte. Oftewel: De buddy van een duiker die voorbij Minimum Gas duikt, duikt in feite solo zonder hier zelf van op de hoogte te zijn!

Klik door naar Stap 3: Bodemtijd en Deco